Yasaklanmış Filmlerin Akıbeti Nasıl Olur?

Yasaklanmış filmlerin akıbeti nasıl olur

            Sinemadaki sansür neredeyse sinemanın tarihi kadar eskidir. İlk çıkan filmler beraberinde eleştirileri de doğurmuş toplumsal tepkiler, kaygılar ortaya çıkmış ve sinemaların denetlenmesi gereği duyulmuştur. Türkiye`de ve dünyanın çeşitli yerlerinde filmler çeşitli sebeplerle sansüre ya da yasaklanmaya maruz kalmışlardır.

 Filmler Neden Sansürlenir

            İlk sinema filmlerinde bugün görmeye alışık olduğumuzdan çok daha az çıplaklık ve cinsellik gösterilebiliyordu, hatta öyle ki filmde öpüşmeye bile sınırlama getirilmiş Amerika`da bir öpüşme sahnesinin filmdeki bant uzunluğu 1 metre gibi bir ölçüyle sınırlandırılmıştır. Bunun önüne geçmek içinse film yapımcıları iki karakteri öpüştürmeden önce karşılıklı anlamlı bakışlar attıkları birbirlerine yakınlaştıkları görüntüyü uzun tutarak seyircideki heyecanı artırıp sonrasında sınırlanan 1 metrelik öpüşme sahnesini koyarak filmlerini çekmişlerdir.

 Peki, Hangi Filmler Yasaklanır

            Filmlerin çeşitli sebeplerle yayınlanması yasaklanabilir. Bu yasaklar politik sebeplerden ötürü olabileceği gibi toplumsal ve dini değerlere, kültüre, toplumun yapısına zarar vereceği düşünülen filmler de tarih boyunca yasaklanmıştır. Bu yasakların içeriği ve kapsamı zamana ve yere göre değişebilir. Yani bir filmin gösterimi bir ülkede yasaklanırken başka bir ülkede serbest olabilir. Hatta bu şekilde ödül alan filmler dahi vardır. Örneğin Metin Erksan`ın çektiği Susuz Yaz filmi çıktığı 1963 senesinde Türkiye`de yasaklanırken Berlin`de Altın Ayı ödülü kazanmış ve böylece uluslararası boyutta ödül kazanan ilk Türk yapımı film olmuştur.

            Türkiye`de sansüre maruz kalan ilk film işgal yılları altında çekilen ve Fransız bir hizmetçiyi konu alan Mürebbiye isimli 1919 yapımı Türk filmidir. Film İngiliz kuvvetleri tarafından sansüre maruz bırakılmıştır.

 Uluslararası Boyutta Yasaklanan Filmler

 -Ted Browning`in yönetmenliğini yaptığı Freaks isimli film 1932 yılında gösterime girmiştir. Film toplumdan dışlanmışlığı, ötekini, soyutlanmayı ele almakta ve bunu sirk ucubeleri üzerinden anlatmaktadır. Filmi izleyen izleyiciler bir süre sonra rahatsız olarak salonları terk etmiştir. Bu filmin üzerine Ted Browning`in yönetmenlik kariyeri de sonlandı denebilir, çünkü hiç bir stüdyo bir daha onunla çalışmayı kabul etmemiştir.

 -Stanley Kubrick`in yönettiği A Clockwork Orange (Otomatik Portakal) filmi uyuşturucu, tecavüz, şiddet gibi konuları ele alsa da ağır bir yönetim ve toplum eleştirisi yapan kitap uyarlaması olan bir filmdir. Film yayınlandığı 1971 senesinde İngiltere, İrlanda gibi ülkelerde yasaklanmış 30 yıl kadar yasaklı kalmış, ancak Stanley Kubrick öldükten sonra yayınlanabilmiştir.

 -Pier Paolo Pasolini`nin yönetmenliğini yaptığı, büyük tartışmalara yol açan 1976 tarihli Salo or 120 Days of Sodom ya da yaygın bilinen adıyla Sodom`un 120 Günü birçok ülkede yasaklanmış bir filmdir. Film sadizmin de babası olarak bilinen Marki de Sade`ın kitabından uyarlanmıştır. Filmde rahatsız edici boyutta şiddet, cinsellik bulunmasının yanı sıra yine popüler kültüre, tüketme alışkanlıklarına ve topluma yönelik bir eleştiri niteliğindedir.

            Filmler tartışılsa da dönem dönem yasaklansa da başka yerlerde gösterilmeye, konuşulmaya devam etmiş ya da daha sonra yasakları kalkmıştır. Peki, bu filmleri çeken insanların akıbeti ne olmuştur?

 Yasaklanan Filmlerin Yönetmenleri

            Filmin başarısı ya da başarısızlığı, iyi ya da kötü olması büyük oranda yönetmen üzerinden değerlendirildiği için yukarıdaki örneklerdeki gibi aşırı tepki alan filmlerde tepkinin bir kısmı ister istemez yönetmene de yönelebiliyor. Daha önce de belirttiğimiz gibi Ted Browning`in çektiği filmden ötürü kariyeri sonlanırken, Pier Paolo Pasolini feci şekilde dövülerek öldürülmüş halde bulundu, tartışmalı bir şekilde ölen Stanley Kubrick de Otomatik Portakal`ın ardından ölüm tehditleri almıştır.


Elif Yıldırım